Zwemcentrum Rotterdam

Kraaijvanger ontwierp de duurzame transformatie van het voormalige deelgemeentekantoor Rotterdam Zuid naar een multifunctioneel zwembad. Zwemcentrum Rotterdam is een bruisende publiekstrekker die contact maakt met de omgeving. Het bestaat uit twee zwemzalen, een 25m mixed-use bad met een badhuisachtige sfeer en een 50m Olympisch wedstrijdbad voor (internationale) competities. De gebouwplint bestaat uit commerciële ruimtes voor kleinschalige lokale ondernemers.

Functionele kwaliteit, gebruikswaarde
Het primaire programma omvat een topsportcentrum bestaande uit twee verschillende zwembaden met bijbehorende nevenruimten die zijn ingepast in het bestaande gebouw. Doordat de zwemfunctie zich hoofdzakelijk op de 1e verdieping bevindt, is de gebouwplint op straatniveau vrij voor diverse commerciële ruimten (horeca, terrassen, winkels) en het stadsdeelkantoor. Op de 2e verdieping zijn de kantoren van Sportbedrijf Rotterdam. Zo ontstaat een divers programma dat goed aansluit op de directe stedenbouwkundige context en op de sportieve ambities van Gemeente Rotterdam. Binnen zwembaden wordt vaak gewerkt met standaard concepten. Zo’n traditioneel model is centraal georganiseerd, maar bij Zwemcentrum Rotterdam is de lay-out langwerpig vanwege de inpassing. De inventieve lay-out biedt een heldere zonering tussen de loopgebieden, kleedruimten en toegangen naar de gescheiden baden. Het oogt als één geheel door fris kleurgebruik en doordat een glazen scheidingswand de baden visueel verbindt.

 Architectonische en stedenbouwkundige kwaliteit, belevingswaarde
De bestaande gevel van het deelgemeentekantoor is duurzaam gerenoveerd en zo veel mogelijk behouden. Dit is zowel buiten als binnen zichtbaar. De gevel van de uitbreiding bestaat uit ramen met verschillende groottes. Grotere ramen zijn daar waar behoefte is aan daglichttoetreding, kleinere op plekken waar de privacy nodig is. De nieuwe gevel is geïnspireerd op de bestaande. Dit is te zien aan het ritme, de kleurstelling en de door vertrapping in neggen ontstane dieptewerking. Het gebouw vormt hierdoor één geheel. De aanbouwen op de kopse zijden van het gebouw refereren aan de stoere industriële haven architectuur van Rotterdam Zuid en zijn qua maat en schaal afgestemd op de ritmiek van het oorspronkelijke gebouw. De beide zwembaden zijn opgetild ten opzichte van het maaiveld waardoor er een levendige gebouwplint ontstaat. Op diverse plekken waar het bestaande gebouw zichtbaar is, wordt de oorspronkelijke architectuur zoveel mogelijk gerespecteerd en teruggebracht in originele staat.

Duurzame ontwikkeling, toekomstwaarde 
Belangrijkste duurzaamheidsmaatregel is het hergebruik van een zeer groot deel van het oorspronkelijke GG&GD gebouw tot nieuw zwembad als vervanging van het voormalige naastgelegen zwembad Charlois. Dit is belangrijk voor de wijk en onze visie op duurzame ontwikkeling door gebruik te maken van bestaande kwaliteiten. Het bestaande gebouw is geheel nageïsoleerd aan de binnenzijde en er zijn nieuwe isolerende kozijnen geplaatst met dunne profielen om het gebouw weer de oorspronkelijke uitstraling terug te geven. De gebouw-GPR score is 8,3. In de bestekken zijn veel Cradle2Cradle materialen voorgeschreven. Er zijn in het ontwerptraject onderzoeken gedaan om in de toekomst PV panelen op de daken te plaatsen, om zo een in groot deel van de elektra behoefte te kunnen voorzien. Het gebouw is namelijk niet afhankelijk van verwarming door gas en is daarmee toekomstgericht. Delen van het dak zijn uitgevoerd als groen dak voor water accumulatie en als bijdrage aan lokale biodiversiteit.

Doel van het project was een hoogwaardig ontwerp maken waarmee iets met duurzame meerwaarde voor de toekomst teruggegeven wordt: aan de wijk een sportfunctie met multifunctioneel zwembad en ruimte voor lokale ondernemers in een herkenbaar gebouw, aan de stad Rotterdam een topsportbad tegemoet komend aan internationale ambities. Daarnaast wordt de oorspronkelijke architectuur respectvol teruggebracht in originele staat, waar het bestaande gebouw zichtbaar is. De diversiteit aan winkels en horeca ruimten in de gebouwplint biedt een directe meerwaarde voor de omgeving. Het Zwemcentrum zal een gebiedsaanjager zijn door te zorgen voor meer diversiteit en activiteiten. (Internationale) Topsportwedstrijden trekken veel belangstellenden naar dit gebied, goed voor de lokale economie en extra levendigheid in de wijk. Positieve reacties van Sportbedrijf, gemeente en exploitanten, levendigheid rondom het gebouw en succesvolle evenementen zijn een voorbeeldig bewijs van het succes van dit project.

Succesvolle gebiedsversterking
Zwemcentrum Rotterdam ontving de Steden in Beweging Award 2018 als de meest succesvolle gebiedsversterking die bijdraagt aan het intensiveren van de vitaliteit en dynamiek van stad of dorp. Het voorziet in de behoeften van haar gebruikers, draagt bij aan de versterking van het omringend stedelijk gebied, versterkt de identiteit van de stad/wijk en is een innovatief gebouw.

Het entreegebied behoeft van Zwemcentrum Rotterdam verdient speciale aandacht. Als bezoeker kom je het zwembad binnen in een onbemande hal met een trap en lift. Pas op de eerste verdieping bevinden zich horeca, kaartverkoop en toegang tot de zwembaden. Hoe zorg je ervoor dat je je welkom voelt, maar ook veilig in de entreehal? 

SILO creëerde samen met Kraaijvanger Architects een verrassend, gastvrij en veilig entreegebied. Voor de wanden van de entreehal creëerden we een doorlopend beeld waarin handgetekende illustratie en 3D-gemanipuleerde visuals gecombineerd worden. De meeste beeldelementen verwacht je wel in een zwembad: sport en spel, grafische belijning, felgekleurde vlotterlijnen, tegels, waterstroming en reflectie. In dit samenspel duiken ook drie walvissen op: groot maar goedaardig. Een surrealistische interventie die tegelijkertijd verwelkomend en zeer toepasselijk is.

De vriendelijke en respectvolle walvissen begroeten de bezoekers en fungeren als waakzame waterreuzen. Psychologisch onderzoek wijst uit dat afbeeldingen van ogen een positief effect hebben op de sociale veiligheid. Waar camera’s het toezicht expliciet maken, kunnen de walvissen met hun grote ogen op een positieve manier respectvol gedrag stimuleren. Met hun onderzoekende blik houden ze letterlijk een oogje in het zeil in het onbemande entréegebied.

Voor zwembaden gelden strenge eisen als het gaat om de veiligheid en duurzaamheid van materialen. Het iconische beeld is daarom uitgevoerd in een innovatief pixel-perfect mozaïek van 160m², bestaande uit 967.375 tegels. In zijn totaliteit geeft het mozaïek eigenheid aan het zwembad en verhoogt het de kwaliteitsbeleving van het entreegebied.